از کریدور شمال -جنوب،جانمــانیم!

هر از گاهی خبری از قرارداد، دیدار یا ارتباطی جدید میان کشورهای دور و نزدیک می‌رسد و نشان از گسترش روابط کشورهای منطقه با یکدیگر و با قدرت‌های جهانی دارد. به نظر نمی‌رسد ایران در این ارتباطات که می‌تواند زمینه‌ساز همکاری‌های اقتصادی طولانی مدت میان کشورها شود، نقشی داشته باشد و از سوی دیگر ایران در حال حاضر در محاصره مسیرهای ترانزیتی رقیب در شمال و جنوب کشور است. بر همین اساس در خصوص ابعاد این ارتباطات میان رقبای ایران در منطقه و احتمال حذف ایران از این معادلات اقتصادی، محمدرضا سبزعلی‌پور، رییس پیشین مرکز تجارت جهانی ایران، به گفت‌وگو با «تجارت جهانی» پرداخته است که در ادامه می‌خوانید…

طی ماه‌ها و روزهای اخیر شاهد روابط و قراردادهای جدیدی میان کشورهای همسایه با یکدیگر و با برخی قدرت‌های جهانی بوده‌‌ایم، با وجود این روابط و کریدورهای رقیب در اطراف کشور آیا احتمال کنار گذاشتن ایران از مسیرهای ترانزیتی مهم و دیگر معادلات اقتصادی وجود دارد؟

هر کشور با در نظر گرفتن منافع خود به دنبال گسترش روابط اقتصادی است. به عبارتی دولت‌ها موظف هستند برای رشد و توسعه کشورشان روابط را با هر کشوری که تشخیص می‌دهد گسترش دهد. در این مسیر هیچ کشوری به کشور دیگر تعهد نداده است تا از منافع آن محافظت کند و در کسب ثروت و منافع اقتصادی تعارفی در داخل و خارج از کشورها وجود ندارد. ارتباط ایران با دیگر کشورها نیز به این معنی نیست که آن‌ها باید به منافع ایران توجه کنند. این کشورها در درجه اول منافع خود را دنبال می‌کنند، حتی اگر این منفعت در کنار گذاشتن ایران یا پا گذاشتن بر منافع کشوری دیگر باشد. در شرایطی که کشورها همه در حال مذاکره برای دریافت سهم بیشتری از تجارت جهانی هستند، لازم است ایران نیز از طریق گفتگو با دیگر کشورها وارد معادلات و روابط سیاسی و اقتصادی شود. نمی‌توان در کناری نشست و بدون تحرکات اقتصادی انتظار داشت دیگر کشورها منافع ایران را رعایت کنند.

چه نقایصی در سطح داخلی یا روابط بین‌الملل سبب این انزوا می‌شود؟

برای مثال قرار بر این بود که در خطوط ارتباطی چون جاده ابریشم ایران نیز در کنار دیگر کشورها چون چین و کشورهای اروپایی حضور داشته باشد، اما قرار گرفتن در چنین معادلاتی صرفا با حضور داشتن محقق نمی‌شود. هر کشوری آورده‌ای به همراه دارد و سرمایه‌ای وارد معادلات می‌کند، در غیر این صورت توقع نمی‌توان توقع داشت این حضور، منافعی برای کشور به همراه داشته باشد. طرفین با فکر و دقت تصمیمی گیری می‌کنند و شرکای خود را انتخاب می‌کنند. در شرایطی که کشور ایران در این ارتباط نتوانسته است هیچ گونه امکاناتی را در اختیار شرکای خود قرار دهد، سرمایه کافی ندارد و درگیر جنگ اقتصادی و تحت فشار تحریم هاست، کشورهای دیگر نیز با این حجم از مشکلات و فشارهای بین‌المللی سخت تر ایران را انتخاب می‌کنند. در این میان فشار از سوی کشورهای متخاصم مثل آمریکا سبب می‌شود آن‌ها شرکای جدیدی را برگزینند. از سوی دیگر کریدور شمال به جنوب نیز در ایران وجود دارد که سال‌ها قرار بر این بوده است که روسیه از آن استفاده کند اما این کریدور هنوز تکمیل نشده است و سرمایه‌های میلیاردی زیادی نیاز دارد که تامین آن ممکن نیست.

آیا روسیه، تغییر مسیر خواهد داد؟

در چنینی شرایطی حتی کشور روسیه نیز از این کریدور و این ارتباط با ایران فاصله خواهد گرفت. بنابراین نیاز جدی به تحولات و تحرکات اقتصادی، برنامه و سیاست‌های جدید، روابط خوب با کشورهای مختلف، مذاکره با جهان و در آمدن از این بن بست وجود دارد تا بتوانیم منافع کشور را از مبادلات تجاری و اقتصادی به خوبی برآورده کنیم.

در این میان ایران چه مزیت‌ها و برگ برنده‌ای دارد تا به این معادلات بازگردد؟

مسلما کشور ایران مزیت‌های زیادی دارد تا به واسطه آن‌ها جذابیت‌هایی برای کشورهای دیگر ایجاد کند و در نهایت در این معادلات و بازی‌های اقتصادی شریک شود. اما این مربوط به نحوه گفتمان و دیپلماسی اقتصادی ایران و نحوه نشست و برخاست و گفتگو با کشورهایی است که طرف مقابل ایران هستند. مهم است که از افراد و نیروهای متخصص موجود استفاده شود تا بتوانند مذاکرات خوبی داشته باشد و شرکای خود را در دنیا قانع کنند که ایران دارای امتیازات لازم است. متقاعد کردن آن ها توسط افراد حاذق ممکن می‌شود اما اگر نتوانیم از آن‌ها بهره ببریم و مدیران خوبی سر کار نباشند که قادر به گفتگوی درست و قانع کردن طرف مقابل هستند، هر قدر هم امکانات و ثروت موجود باشد طرف مقابل نمی‌تواند ما را انتخاب کند.

مدیریت، کجای این جریان قرار دارد؟

مدیریت اولویت اول است چرا که ایران با وجود ظرفیت‌های بالایی که در معادلات و روابط بین‌المللی می‌تواند داشته باشد، با وجود مدیریت نامناسب حتی قادر به اداره خود کشور هم نخواهد بود. لازم است ایران و امکانات آن به خوبی تصویر و ترسیم شود و تاکید شود این کشور تا چه حدی می‌تواند برای دیگر کشورها مفید و سودمند باشد. همچنین مذاکره با جهان برای رفع مشکلات اقتصادی و یافتن راه خروج از این بن بست اقتصادی که تحریم‌ها برای ما به وجود آورده‌اند هر چه سریع تر باید اتفاق افتد و هرچه سال‌های بیشتری این شرایط ادامه داشته باشد ضرر آن متوجه ما خواهد شد و از عرصه‌های جهانی باز خواهیم ماند./.