با شعار نمیتوانیم در مناطق آزاد توسعه ایجاد کنیم

تجارت جهانی/ نورا نیاورانی: برجام به عنوان برنامه ای برای ایجاد ارتباطات ایران و دیگر کشورها، نقش مهمی در افزایش رشد و پیشرفت مناطق آزاد دارد. با توجه به اینکه در مناطق آزاد تجارت و سرمایه گذاری خارجی  هدف گذاری شده اند، برجام می تواند به ثمر نشستن و جذب سرمایه گذار را افزایش دهد. در همین زمینه تجارت جهانی با کامبیز مهدی زاده، مشاور عالی معاون علمی و فناوری دولت دوازدهم گفتگو کرده است که در ادامه متن آن را می خوانید…

نبود برجام چه تاثیری بر مناطق آزاد گذاشته است؟

وضعیت کنونی اقتصاد کشور همانند بشکه ای است که هر سمت آن نشتی دارد و این به دلیل بی تدبیری هایی است که در حال رخ دادن است.

یکی از راه های داشتن اقتصاد پویا، ارتباط و تعامل سازنده با دنیاست و ما نیازمند این هستیم که ابتدا از کشورهای اطراف خود آغاز کنیم و اگر مشکلات سیاسی بین ما وجود دارد به جای حرکات ناپسند، از طریق دیپلماسی و گفتگو به حل آن بپردازیم. بنابراین تا زمانی که ارتباط خوبی با کشورها برقرار نکنیم نمی توان انتظار توسعه در کشور داشته باشیم.

در سال های اخیر رسالت مناطق آزاد فراموش شده است و در چند سال اخیر شاهد آن بودیم که افرادی در دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد به مسئولیت رسیده اند که افکاری همانند کارخانه های خودرو سازی ایران خودرو و سایپا دارند و کمیت و تعداد مناطق آزاد را راس کار خود قرار دادند و آن را بر کیفیت ارجحیت دادند. در واقع همه مناطق از دستاوردهای هدف گذاری شده در راستای کمک به شاخصه های تولیدی کشور فاصله گرفته و این در حالیست که صرفا قصد افزایش تعداد مناطق آزاد بدون داشتن هیچ زیرساختی دارند. دستاوردسازی یکی از معضلات اساسی کشور است و مسایلی به عنوان دستاورد عنوان می شود که نتیجه مطلوبی نداشته است؛ همانند تولید بالای خودرو که کیفیت پایینی دارد و آمار تلفات را افزایش می دهد و افزایش تعداد مناطق آزادی که دستاوردهای تولیدی، سرمایه گذاری و تجاری مطلوبی برای کشور نداشته است.

اساسا سطح مناطق کشور کاهش یافته و یکی از علت های آن جابه جایی مدیران است که در حد چند ماه فعالیت می کنند و این نوع رفتار باعث ضربه ای شدید و مهلک به مناطق آزاد شده و سطح آن را کاهش داده است. علاوه براینکه در یکی دو سال اخیر، از افرادی در مناصب اقتصادی استفاده شده که در دخل و خرج خانه خود مانده‌اند چه برسد به مدیریت اقتصاد کلان! صرفا نمیتوان با صحبت کردن در مناطق آزاد توسعه ایجاد کنیم؛ به عنوان مثال در زمان جام جهانی صحبت هایی درباره فعالیت مناطق آزاد در آن زمان گفته می شد که هیچ اقدامی انجام نشد.

نقش برجام در توسعه مناطق آزاد را چطور می بینید؟

این یک شاخصه مهم است که تا زمانی که برجام به ثمر نرسد نمیتوان انتظاری از توسعه مناطق آزاد  داشته باشیم. برجام برنامه ای بود که هر دو طرف آن برنده میدان بودند. در طول چهل و پنج سال از انقلاب، به جز بعد از امضای برجام هیچ زمانی موفق به انعقاد قرارداد با شرکت های بزرگ هواپیمایی  دنیا نبوده ایم. یکی از شاخصه های رشد مناطق آزاد داشتن هواپیما در سطح عالی است. در حال حاضر امارات و قطر برترین لاین جهان هستند و ایران هم قابلیت رسیدن به این جایگاه از طریق داشتن هواپیماهای بروز و کیفیت بالا و در نهایت رشد مناطق را خواهد داشت نه اینکه صرفا مناطق خود را به پارکینگ هواپیماهای خارجی تبدیل کنیم . در نبود برجام، مناطق آزاد کیش و قشم به پارکینگ هواپیماهای کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس ، تبدیل شده است که این تفاوت، دیدگاه و نگاه مدیریتی در دولت های یازدهم و سیزدهم است.

شاخصه مهم بعدی جذب سرمایه گذار است؛ سرمایه گذار زمانی حاضر به وارد کردن سرمایه خود به کشور است که احساس اطمینان و آرامش از شرایط سیاسی و اقتصادی را داشته باشد. هنگامی که در کوتاه مدت  اقتصاددانان در راس مناصب کلان اقتصادی را تعویض می کنیم و اقتصاد هر روز دچار مشکلات است نمی توان توقع سرمایه گذاری سرمایه داران در کشور را داشت.

بنابراین در این شرایط اقتصادی با سیاست گذاری ها و تصمیم های آنی ،سرمایه گذار احساس امنیت برای سرمایه گذاری  نخواهد داشت.

به ثمر رسیدن برجام برای کشور مهم حیاتی است. در دنیای امروز که حصار ها در حال برداشته شدن هستند و پل های ارتباطی در حال ایجاد شدن هستند، برخی در کشور به دنبال کشیدن دیواری شبیه به برلین هستند و این تفکری مهلک است. همانطور که مقام معظم رهبری بارها اشاره کرده اند و اخیرا هم در فرمایش خود فرمودند که با حفظ زیر ساخت هایی که طی هشت سال گذشته در بحث هسته ای انجام شده است مذاکرات را به سرانجام  برسانید و تنها تفاوت افرادی است که در جریان مذاکره هستند. اما مهم نتیجه مذاکرات است. ما بسیار خوشحال می شویم که مذاکرات به سرانجام برسد، ما آن را روی سر میگذاریم و سرجام می نامیم

مدیریت در مناطق آزاد چگونه ارزیابی می کنید؟

در کشور ما متاسفانه می‌توان گفت یا مسئولان ما کاربلد نیستند یا کاربلدهای ما ، مسئول نیستند. مثلا در سطح وزارتخانه یا مناطق آزاد، جوانان مشاور هستند و افراد با تجربه 50 تا 60 ساله در سمت های اجرایی هستند. این اشتباهی است که به دلیل عدم مدیرپروری، عدم تجربه و میدان ندادن به جوانان، به شکست منتهی می شود. این موضوع در مناطق آزاد همین شرایط است و هر در منطقه آزاد تعداد زیادی مشاور با سابقه اجرای حداکثر دوسال است و با این شرایط طبیعتا عدم رشد و توسعه را خواهیم داشت.

و پیش بینی شما…

پیش بینی بنده این است که امیدوارم مسئولان دولت بتوانند مذاکراتی را ،با اختیارات و رهنمود های مقام معظم رهبری توافق را به ثمر برسانند.