تجارت جهانی/ محیا حق وردی لو: در سال های اخیر، بحث حقوق بین الملل، بر بسیاری ارتباطات اقتصادی و مالی کشورها، سایه انداخته است؛ یکی از مهمترین معضل های جهانی، بحث قاچاق کالا است که گریبان گیر بسیاری از اقتصادی های جهانی است. در همین ارتباط ، تجارت جهانی با سید اصغر کیوان حسینی، عضو هیات علمی دانشگاه علامه، گفتگویی داشته که در ادامه از نظر می گذرد:
شفاف‌سازی در روابط کشورها با یکدیگر در مبادلات کالا، چه میزان اهمیت دارد؟
براساس منطق مطالعات بین المللی، خروجی حوزه مبادلات اقتصادی کشورها با یکدیگر هر چه شفاف‌تر و دارای نظم و ترتیب مناسب‌تری باشد، قطعا برای کشورها روابط بهتر و مفید تری را به ارمغان خواهد آورد.
در جهانی که مبتنی بر داده ها و تجزیه و تحلیل است می توان افق روشن تری برای هدف گذاری و برنامه ریزی در اختیار کشورها قرار داد.
در شرایط کنونی اگر ضریب شفاف سازی در رفتار خارجی دولت ها بالا باشد، شرایط برای ارزیابی و محاسبات مربوط به آن نیز فراهم می شود و همچنین تصویر یک دولت در عرصه روابط بین المللی، شفاف تر و منطقی تر خواهد بود. با مهم جلوه دادن بحث شفاف سازی و تاثیر آن بر روابط بین‌الملل، مساله مبارزه با قاچاق کالا نیز مهم می‌شود؛ زیرا قاچاق بخشی از روابط بین الملل نامشروع است که به تنهایی می‌تواند تمامی مفروضات را برهم زند، بخصوص در کشوری که فاقد نظارت و کنترل لازم بر روابط اقتصادی خود بر دیگر کشورها است.
موضوع قاچاق تا چه اندازه در روابط بین المللی تاثیر گذار است؟
در خصوص تاثیر قاچاق بر روابط بین‌المللی باید بدانیم بازیگر مفروض چه وزنی در عرصه مبادلات تجاری منطقه‌ای و بین‌المللی دارد؛ به نسبتی که وزن و نقش آن اهمیت بیشتری داشته باشد، مساله قاچاق می‌تواند مهم باشد.
میان نقش کشورها در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی و همچنین تاثیری که بر معادلات اقتصادی می‌گذارند، رابطه مستقیمی برقرار است، در واقع هر چه نقش قوی‌تر باشد، میزان تاثیرگذاری بر معاملات منطقه‌ای و بین‌المللی پررنگ‌تر است. به همین دلیل آمریکا به عنوان یک ابر قدرت و همچنین نقش بین‌المللی که دارد، میزان تاثیر گذاری آن در همه ابعاد بیشتر است.پدیده قاچاق در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی بر بخشی از روابط بین‌الملل، تحت عنوان روابط بین‌الملل نامشروع دامن می‌زند. اما قاچاق صرفا قاچاق کالا نیست، بلکه قاچاق انسان و پول‌شویی و… را نیز شامل می‌شود.
بطور کلی قاچاق عامل تخریب کننده روابط بین‌الملل مشروع و دامن زننده بر روابط بین‌الملل نامشروع و اختلال ساز است.
تاثیر قاچاق بر اقتصاد کشور چگونه است؟
پدیده قاچاق به اقتدار و نظارت یک کشور بر روابط اقتصادی خود تاثیر مستقیم دارد و به همان نسبت بر معادلات تجاری منطقه‌ای و بین‌المللی نیز اثر گذار است.پدیده قاچاق در داخل کشورها بعد اشتغال، تولید، صادرات و… را دچار مشکل می‌کند. قاچاق یک پدیده بسیار مهم در اقتصاد کشورها است؛ به همین دلیل در ایران ستادی برای مبارزه با قاچاق کالا ایجاد شده است؛ این نشان می‌دهد که معضل یک معضل ساختاری است. طی تحقیقات صورت گرفته و آنچه روشن و واضح است، با افزایش قاچاق، تولید، اشتغال و فعالیت‌های زیر ساختی کاهش می‌یابد.
تاثیر قاچاق کالا بر مناطق آزاد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
پدیده قاچاق یک پدیده جزیره‌ای نیست، بلکه در ارتباط با سایر بخش‌های اقتصاد و مدیریت اقتصادی کشور معنا پیدا می‌کند؛ در نتیجه می‌توان یکی از عوامل افزایش نرخ بیکاری حداقل در مناطق آزاد را همین مساله دانست.در نتیجه هر نوع تحلیلی در خصوص معضل قاچاق، باید یک تحلیل ساختاری باشد و در ارتباط با کلیت سیاست اقتصادی کشور تحلیل شود و نمی‌شود بصورت مجزا به آن نگاه کرد.
بهترین پیشنهاد برای جلوگیری از قاچاق کالا چیست؟
علیرغم مسائل و معایب این موضوع، یک کار اساسی در این زمینه صورت نگرفته است؛ همچنان از بعد سیاست‌گذاری، اجماع‌سازی میان نهادهای اجرایی، بعد شکل‌گیری یک باور تعیین کننده در سطح مدیریت اقتصادی کشور، بنظر می‌رسد مشکلات عدیده‌ای داریم و اراده سیاسی لازم برای مبارزه با قاچاق کالا شکل نگرفته است.
سیاست‌گذاری بر مناطق آزاد متناسب با ظرفیت آن منطقه شکل می‌گیرد، اما از طرفی باید این سیاست‌گذاری‌های محلی ریشه در یک تصویر کلانی، از سیاست‌گذاری‌های مربوط به مناطق آزاد داشته باشد.قطعا کانال‌هایی که فضا را برای قاچاق و قانون‌گریزی فراهم می‌کنند باید شناسایی شود. عده‌ای معتقدند برای ایجاد یک سیستم مدیریتی صحیح، ساختار را بایستی اصلاح کنیم؛ هرگاه سیستم، نظارت و کنترل قوی داشته باشد، انسان‌ها رفتار درستی نیز خواهند داشت.
