پارسیان؛منطقه از کما برخاسته!
تجارت جهانی/ بشری حسین زاده: منطقه ویژه اقتصادی پارسیان واقع در هرمزگان یکی از پنج مناطق آزاد در کشور است که با اهدافی مانند افزایش صادرات، تولید، جلوگیری از خام فروشی، اشتغال و رشد اقتصاد ملی شکل گرفته است. تجارت جهانی در خصوص شرایط موجود در این منطقه و برنامه های آتی با علی اصغر علامه، مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی پارسیان به گفتگو پرداخته که در ادامه می‌خوانید…
از منطقه ویژه پارسیان بعنوان یک منطقه انرژی بر، نام برده می شود؛ اساسا پتانسیل ها و ظرفیت های این منطقه چیست؟
مناطق ویژه با این هدف استقرار یافته‌اند که صنایع، آرایشی منطقی بگیرند و بین صنایع آمایش ایجاد شود . صنایع انرژی بر پارسیان جز پنج منطقه اقتصادی استراتژیک ایران است . وسعت این منطقه حدود ده‌هزار هکتار است. این صنایع با این هدف مستقر شده است که در کنار قطب انرژی کشور یعنی پارس جنوبی باشند و در مرکز کشور قرار نگیرند که هم اکوسیستم را برهم بزند، هم هزینه‌های سنگینی برای تهیه مواد اولیه و خوراک داشته باشند و حتی آب بر هم باشند. مثل فولاد مبارکه که وضعیت مناسبی در زمینه آب و کشاورزی ندارد. این تجربه‌ای برای صنایع بوده است به‌همین دلیل چند منطقه در کشور مشخص شده که صنایع سنگینی که نیاز به انرژی زیادی دارند در آن منطقه قرار گیرند. پارسیان در فاصله ۴۰ کیلومتری عسلویه و کنار دریا قرار گرفته است.
ما یک بندر اختصاصی در اختیار داریم که می‌تواند در بحث صادرات و واردات کمک زیادی به کشور داشته باشد، به آب‌های آزاد دسترسی دارد و می‌توان تجهیزاتی که نیاز است را بدون رویه هایی که در مرکز کشور وجود دارد را، مهیا کرد. مهم‌تر از همه این‌که خوراک صنایع سنگین مثل پتروشیمی‌ها و فولاد در دسترس است چرا که بالاخره عمده تأمین گاز در جنوب کشور در عسلویه است.
این منطقه ویژه، چه نقشی در اقتصاد ملی و منطقه خلیج فارس دارد؟
هنوز این منطقه ویژه به اهدافی که داشته است دست پیدا نکرده که بتواند نقش مؤثری در اقتصاد ملی داشته باشد. در یک دوره ده‌ساله کار و برنامه ها متوقف شده بود و الان حدود ۲ سال است که دولت با همه توان پشتیبانی می‌کند. در همین شرایط ما توانسته‌ایم یک و نیم میلیون صادرات انجام دهیم و در این برای بندری که تازه تأسیس شده‌است، می‌تواند نقش مؤثری در کشور داشته باشد. کل ظرفیت صادرات این بندر ۴۰ میلیون تن است و تا هنگامی‌که همه اسکله‌های ما راه بیفتن می‌تواند خیلی به اقتصاد کشور و اقتصاد دریا کمک کند، چون کشور ما در این اقتصاد خیلی ورود نکرده است و ان‌شاءالله با ورود این بنادر و راه‌اندازی این‌ها سهم بیشتری در اقتصاد دریا داشته باشیم.
چه میزان سرمایه گذاری در این منطقه انجام شده؟ چه برنامه ای برای افزایش سرمایه گذاری در نظر گرفته شده است؟
در این دو سال پنج قرارداد پتروشیمی منعقد شده و عملیات اجرایی آن شروع شده‌است. یک پروژه آب‌شیرین‌کن هم تعریف شده که سال گذشته، شروع بکار کرده و آب منطقه و شهرستان پارسیان را تأمین می‌کند. تقریباً قابلیت تولید ۱۰۰ هزار متر مکعب تأمین آب آشامیدنی دارد ولی تا ۴۰۰ هزار مترمکعب در روز هم افزایش پیدا خواهد کرد. علاوه براین انباری تمام مکانیزه داریم که برای اولین‌بار در کشور احداث شده‌است و هزار تن مواد خام را می‌توان در آن تخلیه کرد که در کشور مشابه این انبار را نداریم.
قرار است تقریباً تا سقف پنج میلیون تن مواد پتروشیمی در این منطقه تولید شود، آن‌هم بیشتر صنایعی که ما در حال حاضر در کشور نداریم، یعنی پتروشیمی‌هایی احداث خواهند شد که در تکمیل زنجیره تولید و برای جلوگیری از خام فروشی است.
آیا امکان دارد در آینده نزدیک، این منطقه ویژه به یک منطقه آزاد انرژی محور، تبدیل شود؟
منطقه ویژه اقتصادی مناطقی صنعتی هستند و مناطق آزاد تجاری هستند، منطقه ما صنعتی است و البته تفاوتی که داریم این است که ما در همین منطقه، یک منطقه گردشگری هم نیز داریم. بنابراین خیلی دلیلی نمی‌بینیم که منطقه آزاد شویم چون ما به‌دنبال تجارت نیستیم، بلکه به‌دنبال تولید هستیم و آن کارایی که مناطق آزاد دارند را هم در همین مناطق داریم.
انتقادات زیادی درباره پیشینه 12 ساله این منطقه مطرح است از جمله سرعت پایین پروژه های عمرانی که در یکی دو سال اخیر، وضعیت کمی بهبود پیدا کرده است؛ معضل اصلی چیست که سرعت توسعه این منطقه، پایین است؟
نمی‌توان یک علت را نام برد، اما علت‌ها متفاوت است. هر دولتی بر موضوعی تمرکز دارد و این دولت تمرکز خود را بر تولید قرار داده و همین حالا هم مراکزی که می‌تواند به تولید کمک کند در دستور کار دولت قرار دارد. همچنین این‌جا چون پتانسیل استقرار صنایع را دارد، دولت حمایت می‌کند. روزی که منطقه را تحویل گرفتیم فقط یک پروژه داشتیم اما امروز بالغ بر ۳۰ پروژه در حال کار است. جلسات متعددی برای حل مسایل پتروشیمی مرتب برگزار می شود. بحث شعار سال هم در این مورد اهمیت دارد و تاثیرگذار است. در سال تأکیدات مسئولان بر تولید است و اگر این مشکل حل شود خیلی ازتنگناها برطرف خواهد شد.به جد پیگیر هستیم؛ افراد عملیات اجرایی را شروع کردند، مهندسی‌ها انجام‌شده و از ابتدای سال تاکنون برای ۸۷۰ نفر، فرصت شغلی جدید ایجاد شده‌است. البته هدف‌گذاری ما هزار نفر است که امیدواریم تا یک ماه آینده این اتفاق بیفتد. اولویت اشتغال با بومی‌ها است؛ معمولاً افراد بومی در این قسمت از کار که جای سخت آن است نمی‌آیند اما اگر بومی‌ها حاضر شوند اولویت با آن‌هاست.
اهداف تعیین شده برای تولید صنایع فولادی ، پتروشیمی و آلومینیوم چه زمانی به ایستگاه تحقق می رسد؟
بهره‌برداری مرحله به مرحله صورت می‌گیرد و هر کدام جای خاصی از کار است. مثلاً بعضی از فعالیت‌ها اکنون در برنامه‌های اولیه است و برخی در مراحل عملیاتی اما افق ها معمولا پنج ساله است.
گویا توسعه بندر در دستور کار قرار دارد؛ با افزایش ظرفیت بندر، چه افقی را برای صادرات انرژی از پارسیان، متصور هستید؟
منطقه پارسیان، متخصص در حوزه معدن است. مثلاً بندر شهید رجایی بندری است که مواد غذایی، شیمیایی، سلولزی و معدنی صادر می‌شود؛ ما برای اولین‌بار در کشور منطقه ای احداث کردیم که صرفاً مواد معدنی صادر شود و کسانی که در حوزه معدن فعال هستند ، مشکلی برای صادرات نداشته باشند. صادرات ما به هند، کشورهای خلیج فارس و آفریقا بوده‌است و بیشتر شامل سیمان، گچ و مواد معدنی بوده است.
این منطقه ظرفیت بالایی در صادرات کالا دارد؛ تراز بازرگانی در حال حاضر برای این منطقه چقدر است؟
بین ۲۵۰ تا ۲۶۰ هزار تن واردات داشتیم و یک و نیم میلیون تن صادرات. صادرات ما نسبت‌به وارداتمان بسیار بیشتر است و البته واردات ما محصولاتی است که در کشور نداریم و مجبور به واردات آن هستیم مثل پودر آلومینا.
آیا دیپلماسی انرژی محور پارسیان برای ایجاد منطقه اقتصادی مشترک با قطر یا امارات، در دستور کار قرار دارد؟
ما رقیب یکدیگر هستیم و قاعدتاً در تلاشیم تا از آنها و جلوتر و پیشرفته‌تر باشیم و حتی سهم بیشتری از گاز داشته باشیم. قطر و امارات تولیدکننده نیستند و درواقع منابع خود را می‌فروشند؛ دیگران در شرکت های مختلف برای آنان تولید کرده و می‌فروشند. درست است که این کشورها با توجه به درآمد، جمعیت و مساحت شرایط خوبی دارند اما در هر صورت ما با یکدیگر رقیب هستیم.
برای جامعه محلی و مسئولیت های اجتماعی، چه برنامه ریزی هایی صورت گرفته است؟
یکی از معضلات ما در کشور این است که ما پروژه‌های بزرگی را شروع می‌کنیم ولی متأسفانه محیط پیرامون را بررسی نمی‌کنیم. به‌همین دلیل می‌بینیم در کشور پروژه‌های زیادی داریم ولی معمولاً مردم محلی آن‌جا ناراضی هستند، علت این است که ما آنها را نمی‌بینیم، ما برای اولین‌بار در این حوزه ورود کردیم و مشاوری در حوزه مسئولیت اجتماعی گرفتیم تا تأثیر منطقه بر محیط را بسنجیم و متوجه شویم که نیازها و مشکلات محلی و منطقه چیست و بعد اقدام کنیم. این مشاور اکنون کار خود را شروع کرده است و ما امید داریم همان‌طوری که در عمران پیش می‌رویم در بحث رضایت مردم که ذی‌نفع هستند، هم درست و خوب پیش رویم. در زمینه مسئولیت اجتماعی به‌دنبال فعالیت‌های زیرساختی هستیم.درواقع ما تعیین نمی‌کنیم که روستا چه می‌خواهد بلکه این مطالعات است که اولویت هر روستا را برای هر سال برای ما مشخص می‌کند. به‌هرحال پتروشیمی، فولاد و صنایع مختلف جمعیت و نیازهایی را با خود به‌همراه می‌آورند و ما باید کاری اصولی انجام دهیم تا باعث مشکل نشویم. شاید خیلی از مدیران زیر بار این مسئولیت نروند اما ما رفته‌ایم. به‌نظر من علت نارضایتی مردم از بعضی از پروژه‌ها، ریشه در دیده نشدن آنها دارد. ما به سمتی حرکت می‌کنیم که همه افراد ، بهره‌مند شوند. مثلا یکی از تقاضاهای مردم پارسیان، کنترل سیلابی است که در آن‌جا دارند، این منطقه بسیار حاصلخیز است و بارندگی خوبی دارد اما زمان بارندگی مردم دچار مشکل می‌شوند ؛ خوشبختانه امسال بودجه آن مشخص شد و به‌زودی کارهای این پروژه آغاز خواهد شد.
آیا ساخت فرودگاه اختصاصی برای پارسیان، ضروری نیست؟ و برای اتصال به خطر سراسری راه آهن، چه تدابیری اندیشیده شده است؟
ما نیازی به فرودگاه نداریم و در 15 کیلومتری منطقه خلیج‌فارس هستیم، هواپیماهایی که قصد فرود دارند باید از منطقه ما عبور کنند. درست است که پارسیان و عسلویه در دو استان هستند اما منافعی مشترک دارند.بله ما به راه‌آهن اتصال نداریم اما تقاضای آن را دادیم تا در سال آینده مطالعات انجام شود تا به راه‌آهن اصلی متصل شویم.
